Pomaklar

    Pomaklar (Bulgarca: Помаци / Pomatsi), Balkanlar'da, Bulgaristan,yunanistan Batı Trakya ve Doğu Makedonya, Pomakca konuşan bir topluluktur. Tarihçiler tarafından osmanlı idaresinde islamı seçmiş Slav ve slavlaşmış balkan kavimlerinden biri olarak kabul edilir. İslamiyete geçişleri ile ilgili arşiv dökümanları başbakanlık osmanlı arşivleri genel müdürlüğünde bulunmaktadır.

    Etimolojisi

Müslüman slavlar Slav olarak bilinirler. Makedon ve bulgarca lehçelerini konuşurlar.

    Tarihi

Pomak adını yazılı tarihte ilk olarak kullananlar, Ami Boue (1838) ve Gersin K. Jiricek (1891)

    Dilleri

Pomaklar'ın konuştukları dil Güney-doğu Slavca'nın ağızlarından biri olarak kabul edilmektedir. Her ne kadar bilimsel amaçla değil de politik amaçlarla pomakların dili Bulgarca'nın bir ağzı ya da Antik Yunanca orijinli kabul edilse de Pomak Dili üzerine yeterince yapılmış bir araştırma yoktur.

Pomakça'da harf yapısı aynı Bulgarca'da olduğu gibidir. Kiril Alfabesi ile yazımı daha kolaydır. ya-ts-ch gibi seslerin karşılıkları genellikle Latince tek sözcük ile ifade edilemez.

    Yaşadıkları bölgeler

  Türkiye

Pomaklar'ın Türkiye'ye gelişi 1878 (eski takvime göre 1293 ve bu yüzden Türkiyede genelde 93 muhaciri (macırı) adlandırmasıda yapılmaktadır) yılı Osmanlı-Rus savaşından sonra ve izleyen yıllarda yaşanan göçlerle yoğunluk kazanmıştır.

Çanakkale'nin bazı ilçeleri ile Gönen, Manyas, Darıca, Şevketiye, Erdek, Edincik, İnegöl, Yenice, Biga, Edirne, İpsala, Keşan, Uzunköprü, Beykoz, Çatalca, Silivri,Adapazarı,söğütlü,ferizli, İzmir-Bayındır, izmir-Dikili , Kemalpaşa, Babaeski, Demirköy, İğneada, Lüleburgaz, Pehlivanköy, Tekirdağ, Malkara'da çoğunlukla yaşarlar.

Yerleşim bölgeleri

Edirne, Meriç Karahamza Köyü, Yunanistan’ın Kavala İlinin Drama ilçesine bağlı Şurdilva Köyünden 1924 yılının Mayıs ayında 60 hane olarak Karahamza Köyüne yerleştirilmişlerdir.www.karahamza.org.tr

Edirne/Keşan koruklu köyü, Edirne/Enez- Sultaniçe Köyü
Hacıköy, Beğendik, (İpsala Pazardere köyü, Esetçe köyü)
Balıkesir / Gönen - Hafız Hüseyin Bey Köyü (Rumca adı "Elbislik" Yunanistan'in Kavala şehrine bağlı Kurtlu köyünde yaşayan pomaklar buraya yerleştirilmiş)

Hodul Köyü:Bulgaristanin Filibe sehrinin Dren(kizilcik manasinda)koyunden 93 Harbinden sonra gocmuslerdir.

Hasanbeyköyü Balıkesir Erdek Yukarıyapıcı, Belkıs, Ballıpınar, Düzler 1924 mübadele pomakları. (Pomakköy) Manyas, Necipköy,Bilecik Merkez Şükraniye Köyü,Bursa Mudanya Dereköy mübadele pomakları, Çanakkale / çal köyü ırbaalan, ilyasalan,havdan köyü

Edirne enez\sultaniçe, Keşan-Orhaniye Köyü İpsala /esetce beldesi,alicopehlivan köy,kocahıdır beldesi Meriç Hasırcıarnavut Koyu,Kavaklı Köyü,Subaşı Beldesi,Havsa/Azatlı köyü, Karahamza Köyü,Uzunköprü Çöpköy köyü,Uzunköprü Yağmurca köyü,Uzunköprü Sazlımalkoç köyü,Uzunköprü Başağıl köyü,Lüleburgaz, Babaeski, Kofçaz, Saray, Karaağaç, Pehlivanköy, Alpullu, Katranca, Büyük Mandıra , İstanbul, Eskişehir Osmaniye Beldesi , İzmir, Kırklareli, Yalakdere köyü

Konya ılgın bogazkent köyü ve Konya/Çumra/Gökhüyük köyü  Hayrabolu Şalgamlı Beldesi, Çerkezmusellim kasabası, Büyük Danişment Köyü Malkara Prafça Çınaraltı köyü, Hayrabolu Popköy Kabahöyük

Manisa turgutalp kasabası.Manisa-Karaağaçlı köyü manisa Turgutalp kasabası.meriç küplü beldesi pomaklardan tekirdağ şarköyün yaaağaç köyü.sakarya ahmediye köyü

Bulgaristan

Pomaklar, Bulgaristan'da Smolyan, Blagoevgrad, Pazarcık, Velingrad, Razlog,Yakoruda, Kırcali, Gotse Delcev bölgelerinde ve Mesta Vadisi, Rodop Dağları'nda sıkışık alanlarda yaşamakatadır. Lofça Bölgesi civarında ise küçük Pomak grupları bulunmaktadır. Bununla birlikte Pomakların %90’ı Rodop dağlarının güneyinde bulunmaktadır. 2001 Bulgaristan Nüfus Sayımı'na göre Burgaz eyaleti nüfusu 1.423.500'dür, 58.000 kişilik bir kesim anadilini Pomakça beyan etmiştir.

Bulgar İçişleri Bakanlığının 1989'da Pomaklar için yaptığı çalışmada, nüfuslarının 268.971 ile toplam nüfusun %3’ünü oluşturduğunu ortaya koymuştur.

Makedonya

Makedonya'da Pomaklar Berova, Debre, Manastır, Struga, Dolna Reka ve Üsküp civarında yaşamaktadırlar. Nüfusları tam tespit edilememekle birlikte toplam 40.000 olduğu söylenmektedir.

Gora, Makedonya'daki dağlık bir alanın adı. Burada yaşayan insanlar da Goralı olarak anılıyor. Araştırmacı Erhan Türbedar'ın tespitlerine göre Makedonya'da Goralılar diye ayrı bir kavim bulunuyor. 1991'de yapılan son nüfus sayımına göre Goralıların nüfusu 40 bin civarında...

Arnavutluk ve Kosova

Arnavutluk'ta Pomaklar genellikle Makedon sınırına yakın olan Golo Bardo, Gora ve Sredska Jupa civarında yaşamaktadırlar.Fakat bu güne kadar Arnavutluk Pomakları hakkında çokta ayrıntılı araştırma olmamıştır hatta tamamen yok sayılmışlardır. Tahmin edilen nüfusları oldukça ilgi çekicidir. Çünkü kaynaklar Arnavutluk'taki Pomak nüfusunu 80.000-120.000 olduğunu tahmin etmektedirler.

Kosova'daki Pomaklar yoğunluklar Makedonya ve Arnavutluk sınırlarına yakın olan Dragas bölgesinde yaşamaktadırlar. Kullnadıkları dil pomakça ile %80 oranında benzemektedir. Dilde Sırpça sözcükler çok fazla girmiş durumda. Fakat kendi dilerini hala yaşatmaktalar. Bölgede kendileri için 3 farklı tanım tapılmaktadır.

Diğer yerler

Tüm bunların yanında 1878 göçleri döneminde 20.000 ailenin İtalya'ya ve 1.000 aileninde İsviçre'ye göçettirildiği ve iskan edildikleri verisi mevcuttur.

Kaynakça
^ A. Popovic, "Pomaks", in Islam
^ H. Poulton, The Balkans, Minorities and Governments in Conflict, (1993)
^ "Languages of Turkey (Europe)"